HAKARET SUÇU

Hakaret; onur kırma, alçaltıcı söz ya da davranış olarak tanımlanmaktadır. Kişinin şeref, haysiyet ve saygınlığının zedelenmesi hakaret ve sövme suçlarını oluşturur. Hakaret suçu sözle işlenebileceği gibi, yazılı, sesli veya görüntülü iletiyle de işlenebilmektedir. Hakaret, Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesi ve devamında düzenlenen hakaret suçu kişilerin şerefine karşı işlenen bir suçtur.

Hakaret suçunun soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlardan olup şikayetin olmadığı veya geri alındığı durumlarda Cumhuriyet Savcılığı veya mahkemece re’sen işlem yapılmaz. Burada dikkat edilmesi gereken unsur suç işlendikten sonra 6 ay içerisinde şikayetin yapılması gerekir. Bu süre hak düşürücü süredir. Ancak, bir kamu görevlisine görevinden dolayı bu suç işlenmişse soruşturulması şikayete tabi değildir. Hakaret suçuna maruz kalan kişi Cumhuriyet Başsavcılığı’na veya kolluk kuvvetlerine yapacağı başvuruyla şikayetçi olmalıdır. Soruşturma sonunda savcılık tarafından suçun işlendiğine ilişin yeterli şüphenin oluşması halinde davanın açılmasına karar verir.

Bu suç işlenirken mağdurun adı açıkça belirtilmemiş ya da isnat muğlak bir şekilde yapılmış olsa da niteliği ve mağdurun şahsı açıkça anlaşılıyorsa açıkça hakaret edilmiş sayılır.

Türk Ceza Kanunu’nun isnat edilen ve suç oluşturan bir fiilin ispat edilmiş olması örnek vermek gerekirse bir kişinin katil olduğunu söylemek ve bunu ispat edip yargılama sonunda ceza almasını sağlamak hakaret suçunu oluşturmayacaktır. Yine aynı şekilde, iddia ve savunma dokunulmazlığı ilkesi altında yargı mercileri ve idari makamlar önünde yapılan somut isnatlar da bu suçun oluşmasını engelleyecektir. Ancak, ispat edilmiş bir fiilinden bahisle kişiye hakarette bulunulması durumunda hakaret suçundan cezaya hükmedilir.

Hakaret suçunun haksız bir fiile karşı işlenmesi veya karşılıklı hakaret suçunun ika edilmesi halinde verilecek azaltılır, koşulları varsa hiç cezaya hükmolunmaz.

Suçun Unsurları

Hakaret suçu özgü suçlardan olmayıp suçun faili herkes olabilir.

Mağdur, ceza ile korunan hakkın sahibi bir diğer deyişle hakarete uğrayan kişidir. Hakaret suçunun mağduru ölü bir kişiyse o zaman kişinin hatırasına hakaret suçu oluşur. Bu durumda ölenin yakınlarının şikayetiyle soruşturma başlatılır.

Suçun manevi unsurlarından olan kast, hakaret suçunun ortaya çıkması için de gerekli olup olası kastın yeterli olacağı öngörülmüştür. İsnat edilen durum ve olgunun veya söylenen söz ve davranışların küçük düşürmek, kişinin saygınlığını zedelemek maksadıyla söylenmiş olması gerekir.

TCK hakaret suçunun iki farklı türde işlenebileceğini öngörmüştür:

1. “Bisikletimi çaldın, hırsız” Kişiliğini rencide edecek somut bir fiil veya olgu isnat etmek şeklinde olabilir.

2. “Salak”, “ayı”, “kel” gibi genel ve soyut söz veya davranışlarla kişinin küçük düşürülmesi şeklinde olabilir.

Her olayın kendi şartları, mağdurun ve failin özellikleri, toplumca kabul edilen görüşler, örf ve adetler suçun oluşmasında dikkate alınır. TCK, suçun basit hali için üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılması öngörülmüştür. “Allah belanı versin” gibi beddua niteliğindeki sözler hakaret suçunu oluşturmayacağı gibi kaba söz ve davranışlar da hakaret suçunun oluşması için yeterli değildir.

Mağdurun gıyabında da hakaret suçu işlenebilir. Kanun hükmü uyarınca kişinin gıyabında işlenen hakaret suçunun cezalandırılabilmesi için en az üç kişiye ihtilat ederek işlenmesi gerekir.

Hakaret Suçunun Nitelikli Hali

• Kamu görevlisine görevini nedeniyle hakarette bulunmak,

• Felsefi, dini, siyasi, sosyal inanç ve düşüncelerini açıklamasından, yaymasından, dininin emir ve yasaklarına uygun hareket etmesi hasebiyle bir kişiye karşı bu suçu işlemek,

• Kişinin parçası olduğu dinin kutsal değerlerinden bahisle rencide edici söz ve davranışlarda bulunmak,

Kanunumuzda hakaret suçunu ağırlaştıran nedenler olarak düzenlenerek cezanın alt sınırının bir yıldan az olamayacağı belirtilmiştir. Ayrıca söz konusu suçun alenen işlendiği hallerde verilecek ceza altıda bir oranında arttırılır. İnternet üzerinden özel mesaj harici işlenen hakaret suçu alenen işlenmiş sayılarak cezada arttırım yapılır.

Görevli ve Yetkili Mahkeme

Hakaret suçunun kovuşturulmasında görevli olan mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise suçun işlendiği yer mahkemesidir.

Hakaret Suçunda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)

Sanık Hakkında yargılama sonunda verilen cezanın iki yıldan az olması, daha önce hakkında kasıtlı bir suçtan ötürü cezaya hükmolunmamış olması, suç nedeniyle mağdurun zararının giderilmiş, mahkemece sanığın tekrar suç işlemeyeceğine dair kanaat getirilmiş olması şartlarını karşılayan sanığın HAGB’yi istemesi halinde hakkında verilecek hükmün açıklanması geri bırakılır. Yetişkinlerde beş, çocuklarda üç yıl olan denetim süresi içerisinde kasten başka bir suç işlemediği takdirde askıda olan hüküm hiçbir sonuç doğurmadan ortadan kalkar. Halk arasında cezanın ertelenmesi denilmesine rağmen HAGB tam olarak erteleme değildir, denetim süresinde suç işlenmediği takdirde hüküm bütün sonuçlarıyla silinir. Hakaret suçu özelinde mağdurun zararının olmadığı durumlarda zararın tazmini şartının aranmaması gerekir.

Hakaret Suçunda Uzlaştırma

Ceza Muhakemesi Kanunu, soruşturulması ve kovuşturulmasını şikayete tabi olan suçların uzlaştırma kapsamında olduğunu belirtmiştir. TCK hakaret suçunu şikayete tabi bir suç olarak düzenlediği için bu suç uzlaştırma kapsamındadır. Savcılık ve mahkeme aşamasında öncelikle uzlaştırma prosedürü uygulanıp anlaşılamadığı takdirde soruşturma ve kovuşturmaya devam edilmelidir.

Sonuç olarak, mağdur şahsın daha fazla mağdur olmaması, şüpheli veya failin de lehine olan düzenlemelerde yararlanabilmesi için alanında uzman ceza avukatı ile görüşerek hukuki destek alması hem etkili ve hızlı çözüme kavuşmayı hem de bu süreci en az zararla atlatmasını sağlayacaktır.